Fort Wierickerschans is gebouwd in 1673 in opdracht van stadhouder Willem III. Het maakt deel uit van de Oude Hollandse Waterlinie en is, om strategische redenen, gelegen op de splitsing van de Oude Rijn en de Enkele Wiericke.
Geschiedenis
Rampjaar
Wanneer in het rampjaar 1672 de Republiek aangevallen wordt door zowel Frankrijk, Munster, Keulen (over land) en Engeland (over zee), wordt er op 8 juni besloten de Hollandse Waterlinie in staat van verdediging te stellen. Met de waterlinie werd het land onder een ondiepe laag water gezet, het zogenaamd inunderen. Door de drassige ondergrond en de aanwezigheid van vele sloten, die hierdoor onzichtbaar werden, konden legers de waterlinie niet doorkruisen. Bij vorst bevroor de waterlinie echter en daarom konden, ondanks deze verdedigingslinie, de Franse troepen eind december 1672 het ijs oversteken. Zij deden dit bij Woerden, waarna zij Zwammerdam veroverden. De verdedigers trokken zich terug naar Leiden.
De Fransen trokken van het geplunderde Zwammerdam naar Bodegraven dat eveneens geplunderd en platgebrand werd. Toen het ijs begon te dooien besloot de Franse bevelhebber Luxembourg de aftocht te blazen. Hij moest met zijn troepen over de zwaarbewaakte Rijndijk trekken. Toen hij hoorde dat de post bij Nieuwerbrug verlaten was, trokken hij en zijn manschappen zich snel terug naar Woerden.
Later op de dag dat de Fransen zich terugtrekken, komt Willem III in Alphen aan den Rijn aan. Hij is net te laat om Luxembourg een klap toe te brengen. Om een herhaling van dit drama te voorkomen, geeft Willem III in januari 1673 opdracht om de Rijndijk aan de Wiericke te versterken met een schans. Binnen zes maanden, in juli van dat jaar is het “Groot fort aen den cleynen Wierick” klaar.
Kruithuis
Wanneer het fort zijn strategische waarde verliest, omdat de waterlinie meer naar het oosten wordt verschoven, wordt er in 1747 besloten om het fort als buskruitmagazijn te gaan gebruiken. Omdat de Wierickerschans vrij afgelegen ligt van de woonbebouwing van Bodegraven, werd die tamelijk veilig geacht. Voor dit doel werd een groot magazijn gebouwd met dikke muren met steunberen. Tussen 1826 en 1830 werden er wat wijzigingen gemaakt wat betreft het grondplan van het fort. Van oost naar west kwam er gedeeltelijk een kanaal door het fort te lopen, dit om het in- en uitvoeren van kruitvaten te vergemakkelijken.
In de omgeving van het fort mocht in die periode geen vuur gemaakt worden. Op het fort werd veilig gewerkt, met loden en houten gereedschap, teneinde vonken te voorkomen.
Wereldoorlogen
Van 1870 tot 1915 fungeerde het fort vooral als Centraal Depot. Dit om gemobiliseerde soldaten te bevoorraden. Vanaf januari 1915 tot mei 1917 werd het fort als interneringskamp gebruikt voor buitenlandse officieren. Majoor van Boecop was commandant van het fort. Ondanks dat het interneringskamp officieel op 15 mei 1917 opgeheven werd, zijn er tot november 1918 nog zeven Engelse officieren geïnterneerd geweest. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de schans aanvankelijk genegeerd. Later vestigde een onderdeel van de Kriegsmarine zich op het fort. Na 6 mei 1945 hebben er voor een korte tijd plaatselijke NSB'ers en collaborateurs vastgezeten.
1945 tot 1998
Na de Tweede Wereldoorlog werden er op de Wierickerschans keuringen van munitie uitgevoerd. Als munitie werd afgekeurd werd het op het fort tot ontploffing gebracht. Op 5 februari 1960 verloor de Wierickerschans officieel zijn functie als vestingwerk. Het fort werd tot de jaren 70 van de twintigste eeuw als opslagplaats voor legergoederen gebruikt. Daarna heeft het Legermuseum in Delft het fort ook nog als opslagplaats gebruikt. Het fort heeft ook gediend als trainingscentrum voor waakhonden van Defensie. Dit trainingscentrum is later op particuliere basis voortgezet.
Huidige situatie: Natuur- en cultuurhistorische beleving
Fort Wierickerschans is vanaf 1 januari 1998 eigendom van Staatsbosbeheer. Met zijn ligging tussen Woerden en Bodegraven, waar de Romeinse Limes en de Oude Hollandse Waterlinie elkaar kruisen, is het vanuit ecologisch oogpunt een bijzondere plek: het enige open venster tussen het noordelijk en zuidelijk deel van het Groene Hart. Het vormt daarmee een fragiele, cruciale schakel voor de Natte As. Het fort, zijn wallen en omgeving maken onderdeel uit van de Ecologische hoofdstructuur van Nederland vooral vanwege het belang voor weidevogels. De plantengroei typeert zich als ruig.
Vanaf het moment dat Staatsbosbeheer Fort Wierickerschans in haar bezit kreeg, is zij op zoek gegaan naar mogelijkheden om het fort een nieuwe functie te geven, breder dan een militair relict dat als een icoon in het landschap staat. Dit heeft geleid tot een convenant tussen Staatsbosbeheer, Provincie Zuid-Holland, de gemeente Bodegraven, de Stichting Wierickerschans en Kraan Ontwikkeling. Er zijn afspraken over ontwikkeling, exploitatie en beheer vastgelegd. Het gebouw waar Staatsbosbeheer sinds 2006 haar bezoekerscentrum in had gevestigd is hiermee per 1 september 2011 overgedragen aan de Stichting Fort Wierickerschansgroep.
Trivia
Sinds het najaar van 2019 wordt het SBS6-programma Cash or Trash van Martien Meiland opgenomen op het fort.
Fort Wierickerschans was built in 1673 by order of Stadholder Willem III. It is part of the Old Dutch Waterline and, for strategic reasons, is located at the junction of the Oude Rijn and the Single Wiericke.
History
Disaster year
When in the disaster year 1672 the Republic is attacked by both France, Munster, Cologne (by land) and England (by sea), it is decided on June 8 to place the Dutch Waterline in a state of defense. With the waterline, the country was placed under a shallow layer of water, the so-called inundation. Due to the swampy surface and the presence of many ditches, which became invisible, armies could not cross the waterline. However, the frost line froze and therefore, despite this line of defense, the French troops were able to cross the ice in late December 1672. They did this at Woerden, after which they conquered Zwammerdam. The defenders withdrew to Leiden.
The French moved from the looted Zwammerdam to Bodegraven, which was also looted and burned to the ground. When the ice started to thaw, the French commander Luxembourg decided to blow the retreat. He had to march with his troops over the heavily guarded Rijndijk. When he heard that the post at Nieuwerbrug had been abandoned, he and his men quickly retreated to Woerden.
Later in the day that the French withdraw, Willem III arrives in Alphen aan den Rijn. He is just too late to hit Luxembourg. To prevent a repetition of this drama, in January 1673 Willem III ordered the fortification of the Rijndijk aan de Wiericke with a ramp. Within six months, in July of that year, the “Groot fort aen den cleynen Wierick” was completed.
Powder house
When the fort loses its strategic value, because the water line is shifted more to the east, it is decided in 1747 to use the fort as a gunpowder warehouse. Because the Wierickerschans is quite remote from the residential buildings in Bodegraven, it was considered quite safe. For this purpose, a large warehouse was built with thick walls with buttresses. Between 1826 and 1830, some changes were made regarding the floor plan of the fort. From east to west, a channel was partially passed through the fort to facilitate the import and export of powder kegs. No fire was allowed in the vicinity of the fort during that period. The fort worked safely, with lead and wooden tools, to avoid sparks.
World Wars
From 1870 to 1915, the fort mainly served as a Central Depot. This is to supply mobilized soldiers. From January 1915 to May 1917, the fort was used as an internment camp for foreign officers. Major van Boecop was commander of the fort. Although the internment camp was officially closed on May 15, 1917, seven English officers were interned until November 1918. During the Second World War, the ramp was initially ignored. Later, a part of the Kriegsmarine settled on the fort. After 6 May 1945, local NSB members and collaborators were detained for a short time.
1945 to 1998
After the Second World War, inspections of ammunition were carried out on the Wierickerschans. If ammunition was rejected, it was detonated at the fort. On February 5, 1960, the Wierickerschans officially lost its function as a fortification. The fort was used as a warehouse for army goods until the 1970s. After that, the Army Museum in Delft also used the fort as a storage place. The fort has also served as a defense watchdog training center. This training center was later continued on a private basis.
Current situation: Natural and cultural-historical experience
Fort Wierickerschans has been owned by Staatsbosbeheer since 1 January 1998. With its location between Woerden and Bodegraven, where the Roman Limes and the Old Dutch Waterline meet, it is a special place from an ecological point of view: the only open window between the northern and southern part of the Green Heart. It is therefore a fragile, crucial link for the Natte As. The fort, its ramparts and surroundings are part of the Ecological main structure of the Netherlands, mainly because of the importance for meadow birds. The plant growth is characterized as rough.
From the moment that Staatsbosbeheer acquired Fort Wierickerschans, she started looking for ways to give the fort a new function, broader than a military relic that stands as an icon in the landscape. This has led to a covenant between Staatsbosbeheer, the Province of South Holland, the municipality of Bodegraven, the Wierickerschans Foundation and Kraan Ontwikkeling. Agreements on development, operation and management have been laid down. The building in which Staatsbosbeheer had established its visitor center since 2006 has now been transferred to the Fort Wierickerschansgroep Foundation as of 1 September 2011.
Trivia
Since the fall of 2019, Martien Meiland's SBS6 program Cash or Trash has been recorded at the fort.
Fort Wierickerschans wurde 1673 im Auftrag von Stadholder Willem III erbaut. Es ist Teil der Oude Hollandse Waterlinie und befindet sich aus strategischen Gründen an der Kreuzung von Oude Rijn und Single Wiericke.
Geschichte
Katastrophenjahr
Wenn im Katastrophenjahr 1672 die Republik sowohl von Frankreich, Münster, Köln (zu Lande) als auch von England (zu Wasser) angegriffen wird, wird am 8. Juni beschlossen, die niederländische Wasserlinie in einen Verteidigungszustand zu versetzen. Mit der Wasserlinie wurde das Land unter eine flache Wasserschicht gelegt, die sogenannte Überschwemmung. Aufgrund der sumpfigen Oberfläche und des Vorhandenseins vieler Gräben, die unsichtbar wurden, konnten Armeen die Wasserlinie nicht überqueren. Die Frostgrenze fror jedoch ein und so konnten die französischen Truppen trotz dieser Verteidigungslinie Ende Dezember 1672 das Eis überqueren. Sie taten dies in Woerden, danach eroberten sie Zwammerdam. Die Verteidiger zogen sich nach Leiden zurück.
Die Franzosen zogen vom geplünderten Zwammerdam nach Bodegraven, das ebenfalls geplündert und niedergebrannt wurde. Als das Eis zu tauen begann, beschloss der französische Kommandant Luxemburg, den Rückzug zu sprengen. Er musste mit seinen Truppen über den schwer bewachten Rijndijk marschieren. Als er hörte, dass der Posten in Nieuwerbrug aufgegeben worden war, zogen er und seine Männer sich schnell nach Woerden zurück.
Später am Tag des Rückzugs der Franzosen kommt Willem III. In Alphen aan den Rijn an. Er ist einfach zu spät, um Luxemburg zu treffen. Um eine Wiederholung dieses Dramas zu verhindern, befahl Willem III. Im Januar 1673 die Befestigung des Rijndijk aan de Wiericke mit einer Rampe. Innerhalb von sechs Monaten, im Juli dieses Jahres, wurde das „Groot fort aen den cleynen Wierick“ fertiggestellt.
Pulverhaus
Wenn das Fort seinen strategischen Wert verliert, weil die Wasserlinie weiter nach Osten verlagert wird, wird 1747 beschlossen, das Fort als Schießpulverlager zu nutzen. Da die Wierickerschans ziemlich weit von den Wohngebäuden in Bodegraven entfernt sind, galt sie als ziemlich sicher. Zu diesem Zweck wurde ein großes Lagerhaus mit dicken Mauern mit Strebepfeilern gebaut. Zwischen 1826 und 1830 wurden einige Änderungen am Grundriss der Festung vorgenommen. Von Ost nach West wurde teilweise ein Kanal durch die Festung geführt, um den Import und Export von Pulverfässern zu erleichtern.
Während dieser Zeit war in der Nähe der Festung kein Feuer erlaubt. Das Fort arbeitete sicher mit Blei und Holzwerkzeugen, um Funken zu vermeiden.
Weltkriege
Von 1870 bis 1915 diente das Fort hauptsächlich als Zentraldepot. Dies soll mobilisierte Soldaten versorgen. Von Januar 1915 bis Mai 1917 wurde das Fort als Internierungslager für ausländische Offiziere genutzt. Major van Boecop war Kommandeur der Festung. Obwohl das Internierungslager am 15. Mai 1917 offiziell geschlossen wurde, wurden bis November 1918 sieben englische Offiziere interniert. Während des Zweiten Weltkriegs wurde die Rampe zunächst ignoriert. Später ließ sich ein Teil der Kriegsmarine in der Festung nieder. Nach dem 6. Mai 1945 wurden lokale NSB-Mitglieder und Mitarbeiter für kurze Zeit festgenommen.
1945 bis 1998
Nach dem Zweiten Weltkrieg wurden an den Wierickerschans Munitionsinspektionen durchgeführt. Wenn Munition abgelehnt wurde, wurde sie in der Festung gezündet. Am 5. Februar 1960 verloren die Wierickerschans offiziell ihre Funktion als Festung. Das Fort wurde bis in die 1970er Jahre als Lagerhaus für Armeegüter genutzt. Danach nutzte das Armeemuseum in Delft das Fort auch als Lagerplatz. Das Fort diente auch als Ausbildungszentrum für Verteidigungswächter. Dieses Schulungszentrum wurde später privat weitergeführt.
Aktuelle Situation: Natur- und kulturhistorische Erfahrung
Fort Wierickerschans gehört seit dem 1. Januar 1998 Staatsbosbeheer. Seine Lage zwischen Woerden und Bodegraven, wo sich der römische Limes und die altniederländische Wasserlinie kreuzen, macht es aus ökologischer Sicht zu einem besonderen Ort: dem einzigen offenen Fenster zwischen dem nördlichen und südlichen Teil des Grünen Herzens. Es ist daher eine fragile, entscheidende Verbindung für die Natte As. Das Fort, seine Stadtmauern und seine Umgebung sind Teil der ökologischen Hauptstruktur der Niederlande, hauptsächlich wegen der Bedeutung für Wiesenvögel. Das Pflanzenwachstum ist als rau charakterisiert.
Von dem Moment an, als Staatsbosbeheer das Fort Wierickerschans erwarb, suchte sie nach Wegen, dem Fort eine neue Funktion zu geben, die breiter ist als ein militärisches Relikt, das als Ikone in der Landschaft steht. Dies hat zu einem Bund zwischen Staatsbosbeheer, der Provinz Südholland, der Gemeinde Bodegraven, der Wierickerschans-Stiftung und Kraan Ontwikkeling geführt. Es wurden Vereinbarungen über Entwicklung, Betrieb und Management getroffen. Das Gebäude, in dem das Staatsbosbeheer seit 2006 sein Besucherzentrum eingerichtet hat, wurde ab dem 1. September 2011 an die Stiftung Fort Wierickerschansgroep übertragen.
Wissenswertes
Seit Herbst 2019 wird in der Festung das SBS6-Programm Cash or Trash von Martien Meiland aufgezeichnet.
